De Kerk van Warstiens
(Vroeger in Idaarderadeel)
De kerk op het plaatje staat er niet meer. In 1892 is hij
gesloopt, na een vernieuwing in 1844. Het plaatje (± 1721), getekend door J.
Stellingwerf, geeft een vrij goede indruk weer van de vroegere middeleeuwse
kerk.
De muurversieringen die zijn weergegeven wijzen erop, dat
Warstiens al in de 14e eeuw, mogelijk zelfs eerder, een Godshuis bezat.
In
het gemeentearchief van Idaarderadeel is te vinden dat er in 1807 zes huizen
stonden, 5 boerderijen en 1 arbeiderswoning . Er woonden toen 37 mensen, waarvan
20 kinderen en 3 "werkboden", wat zoiets betekent als knecht of meid. Van de
grootste boerderij werd genoteerd dat daarbij 129 pondemaat land behoorde.
Hiervoor moest 1197 Car. gulden (1 Car gld. = 20 stuivers) pacht worden
opgebracht. Men molk er 44 koeien en men had er slechts 1 paard en 7 schapen. De
5 boerderijen gebruiken dan in totaal 417% pondemaat. (volgens het
grondbelastingkahier was dit 447% p.m.) Slechts één paard per boerderij. Veel
land lag aan de overkant van het Langdeel, er moest dus veel worden gevaren. Op
de Schotanuskaart (1698-1718 ) stond nog geen boerderij over het Langdeel
getekend. Eekhof tekent op zijn kaart ( ± 1840 ) Gerkama, eeuwenlang de enige
boerderij tussen het Langdeel en Oebele-om sleat. (Nu Johannes
Kooistra.)
Gerkama is in 1839 van de westkant naar de oostkant van het
Langdeel overgebracht.
We weten nu door onderzoek in aldaar gevonden
terp-restanten, dat er zo ongeveer bij het begin van de jaartelling al mensen in
dit gebied over het Langdeel woonden. De grondvorm van een boerderij uit die
tijd is bloot gelegd en heeft prachtig historisch materiaal opgeleverd voor de
geschiedenis van deze streek.
De vele terpjes in dit gebied aangetroffen,
bewijzen dat hier een flinke bevolkingsconcentratie was, die in verbinding stond
met die in het zuiden en noorden.
Volgens de kronieken zijn de talrijke
overstromingen van dit gebied er de oorzaak van dat er een einde kwam aam de
bewoning aldaar.
Onbegrijpelijk schrijft Oepke Santema, wiens gegevens we in
dit stukje verwerken, dat zo'n klein gemeenschap het kon opbrengen een kerk te
laten bouwen.
In de toren heeft een hele oude klok gehangen, die door de
kerkvoogden ( ± 1880 ) "helaas is weggedaan", schrijft Van Borssum Waalkens
in zijn "Friesche Klokkenopschriften"
De klok, waarvan men beweert, dat die in 1252 gegoten is, is nu in het bezit van het Rijks Museum te Amsterdam. Wanneer het jaartal klopt, is deze klok één der oudsten van Friesland. In dat jaar was hier dus ook al een op een terp staande kerk.
Vandaag de dag zijn in het dorp zelf geen boerderijen meer in bedrijf. Er zijn twee recreatiewoningen en zes woningen permanent bewoond.
En nog altijd vervult de kerk er een
functie.
In de gemeente Wartengahe wordt er twee keer per maand een dienst
gehouden in het fleurige kerkje van Warstiens. Elke eerste en derde zondag
van de maand trekt een rij auto's en fietsers op naar Warstiens. Wartengahe
is met recht een reizende gemeente. Ook het plaatselijk belang van Warstiens
gebruikt de kerk enkele malen per jaar voor een gezellige avond. Inmiddels
hangen er in de toren weer twee klokken, die bij de geboorte en bij
sterfgevallen geluid worden. Bij de geboorte van een jongen worden beide
klokken geluid, bij de geboorte van een meisje slechts één. Het orgel is in
1999 gerestaureerd en de kerk in 2003.
Zeldenrust overleden op 16 juli 1897
S. Veenstra
overleden begin november 1906
Bakker overleden in augustus 1904
donderdag, 6 november 2003, Geloof & Kerk
‘We kunnen weer vijftig jaar vooruit’
Kerk van Warstiens gerestaureerd
Warstiens - Opgetogen en blij is het College van Kerkvoogden van de Hervormde Gemeente Wartengahe. De hervormde kerk van Warstiens staat er na een omvangrijke restauratie weer fraai bij.
LODEWIJK BORN
Vrijdag
wordt het monument door Architectenbureau Kijlstra en Brouwer
(Beetsterzwaag) en Restauratie-bouwbedrijf Bouw 75 uit Workum officieel
overdragen aan de Kerkvoogdij. De Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen
in Friesland begeleidde de kerkelijke gemeente bij de restauratie.
De
kerkrestauratie van het godshuis uit 1882, begon op 1 maart, vertelt
voorzitter van het College van Kerkvoogden Ultsje Hoekstra. ,,Het
betrof een restauratie van het exterieur van de kerk. Eigenlijk was dit
al vijftien jaar aan een opknapbeurt toe, maar we hebben gewacht tot de
kerk op de monumentenlijst kwam te staan.’’ Dan zou de kerkelijke
gemeente namelijk in aanmerking komen voor de subsidieregeling voor
monumenten en hoefde ze de hele restauratie niet zelf te financieren.
Sinds
1999 is de kerk een zogenaamd ‘jong-monument’. De hervormde kerk is van
de hand van de Leeuwarder architect H.H. Kramer en is gebouwd in een
eclectische stijl. De kerk verving destijds de middeleeuwse kerk ter
plaatse; de traditionele oost-west oriëntatie is daarbij volledig
omgekeerd.
Bij
de restauratie die nu is uitgevoerd, is de kerktoren gevoegd. Ook is
hier het verrotte houtwerk aan de binnenzijde vervangen. Er zijn nieuwe
galmborden van blank eiken aangebracht en er is een nieuwe klokkenstoel
in de toren gemaakt.
In
de oudste klok, uit 1607, zat een scheur. Deze is uit de toren gehaald
en heeft een plek gekregen op een nieuwe console op het kerkhof. ,,Hier
kunnen mensen de klok nu bezichtigen.’’ Voor de kapotte klok is een
nieuw exemplaar in de plaats gekomen, welke is gegoten door de firma
Petit & Fritse in Aarle-Rixtel. Deze kleine klok wordt voortaan
gebruikt bij het luiden bij trouw- en rouwdiensten.
De
tweede, zwaardere klok die boven in de toren hing, is verplaatst naar
beneden. ,,In verband met de krachten die met het luiden van de klok
vrijkomen. Dit kan de muren van de kerktoren beschadigen.’’
In
het kerkgebouw hebben de ramen nieuwe kozijnen gekregen. De
glas-in-loodramen zijn gerestaureerd door glazenier Martin de Boer. De
voorzetramen die er voor stonden, zijn in de nieuwe situatie niet
teruggekomen. De kerkmuren zijn gevoegd, het houtwerk van de goten is
vervangen en er zijn nieuwe koperen goten in de bakken aangebracht. Het
hekwerk, dat boven op de kerk staat, is tevens opgeknapt. Ook het
baarhuisje naast de kerk is gerestaureerd.
Hoekstra
schat dat de restauratie ongeveer 385.000 euro heeft gekost. Dat bedrag
is bijeengebracht via subsidie van het rijk, het Prins Bernhard
Cultuurfonds, de provincie Fryslân, en eigen middelen van de Hervormde
Gemeente.
De
kerkelijke gemeente, die de dorpen Warten, Warstiens en Wergea omvat,
telt ongeveer 65 lidmaten. ,,Hiervan komen er nog ongeveer 30 tot 35
wekelijks in de kerk’’, aldus Hoekstra. ,,Als we als Hervormde Gemeente
niet zo goed bij kas zaten, hadden we nooit tot deze restauratie kunnen
overgaan. Daar zijn we ons heel erg bewust van. Want de leden hadden
een dergelijk bedrag nooit kunnen opbrengen. Nu de kerk is
gerestaureerd kunnen we weer vijftig jaar vooruit. We zijn heel blij
dat het allemaal is geslaagd.’’
Bron: Friesch Dagblad
naar boven ⬆Geschiedenis |
Wartengahe |
Warten |
Wergea |
Warstiens
|
Kerkgebouwen |
Warten |
Wergea |
Wergea Frissel |
Warstiens |
Archief |
overige info |